นัตถิ อรหโต อกาลมัจจูติกถา

[1695] สกวาที พระอรหันต์ ไม่มีอกาลมรณะ หรือ ?
ปรวาที ถูกแล้ว.
ส. อรหันตฆาตไม่มี หรือ ?
ป. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
ส. อรหันตฆาตมีหรือ ?
ป. ถูกแล้ว.
ส. พระอรหันต์มีอกาลมรณะ หรือ ?
ป. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
ส. พระอรหันต์ไม่มีอกาลมรณะ หรือ ?
ป. ถูกแล้ว.
[1696] ส. ผู้ที่ปลงชีวิตพระอรหันต์นั้น ปลงในเมื่อมีชีวิตคือ ชีวิต
ส่วนที่เหลือยังมีอยู่ หรือว่า ปลงในเมื่อชีวิตคือชีวิตส่วนที่เหลือไม่มีอยู่.
ป. ปลงในเมื่อชีวิตคือชีวิตส่วนที่เหลือไม่มีอยู่.
ส. หากว่า ปลงในเมื่อชีวิตคือชีวิตส่วนที่เหลือยังมีก็ต้อง
ไม่กล่าวว่า พระอรหันต์ไม่มีกาลมรณะ.
ป. ปลงในเมื่อชีวิตคือชีวิตส่วนที่เหลือยังมีอยู่.
ส. อรหันตฆาตไม่มี หรือ ?
ป. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
[1696] ส. พระอรหันต์ไม่มีอกาลมรณะ หรือ ?
ป. ถูกแล้ว.
ส. ยาพิษ ศาสตรา ไฟ ไม่พึงเข้าไปในกายของพระ-

อรหันต์ หรือ ?
ป. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
ส. ยาพิษ ศาสตรา ไฟ พึงเข้าไปในกายของพระอรหันต์
ได้ มิใช่หรือ ?
ป. ถูกแล้ว.
ส. หากว่า ยาพิษ ศัสตรา ไฟ พึงเข้าไปในกายของ
พระอรหันต์ ก็ต้องไม่กล่าวว่า พระอรหันต์ไม่มีอกาลมรณะ.
[1697] ส. ยาพิษ ศัสตรา ไฟ พึงเข้าไปในกายของพระ-
อรหันต์ หรือ ?
ป. ถูกแล้ว.
ส. อรหันตฆาตไม่มี หรือ ?
ป. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
[1698] ป. พระอรหันต์มีอกาลมรณะ หรือ ?
ส. ถูกแล้ว.
ป. พระผู้มีพระภาคเจ้าได้ตรัสไว้ว่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย
เราไม่กล่าวความที่กรรมอันเป็นไปด้วยสัญเจตนา ที่บุคคลทำแล้ว สะสม
แล้วจะสิ้นสุดไป เพราะมิได้เสวยผล แต่กรรมนั้นแล จะให้ผลในทิฏฐธรรม
เทียว หรือในภพถัดไป หรือในภพอื่นสืบ ๆ ไป ดังนี้ เป็นสูตรมีอยู่จริง
มิใช่หรือ ?
ส. ถูกแล้ว.
ป. ถ้าอย่างนั้น พระอรหันต์ก็ไม่มีอกาลมรณะน่ะสิ.
นัตถิ อรหโต อกาลมัจจูติกถา จบ

อรรถกถานัตถิ อรหโต อกาลมัจจูติกถา

ว่าด้วย พระอรหันต์ไม่มีอกาลมรณะ

บัดนี้ ชื่อว่าเรื่องพระอรหันต์ไม่มีอกาลมรณะ คือการตายใน
เวลาอันไม่สมควรของพระอรหันต์ไม่มี. ในเรื่องนั้น ชนเหล่าใดมีความ
เห็นผิดดุจลัทธิของนิกายราชคิริกะและสมิติยะทั้งหลายว่า ชื่อว่า
พระอรหันต์ต้องเสวยกัมมวิบากทั้งปวงแล้วจึงจะปรินิพพาน ดังนี้
เพราะถือเอาเนื้อความแห่งพระสูตรว่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เราไม่กล่าว
ความที่กรรมอันเป็นไปด้วยสัญเจตนาที่บุคคลทำแล้วสะสมแล้วจะสิ้นสุด
ไป เพราะมิได้เสวยผล แต่กรรมนั้นจะให้ผลในทิฏฐธรรมเทียว หรือ
ในภพที่ถัดไป หรือในภพอื่นสืบ ๆ ไป ดังนี้ โดยไม่พิจารณา คำถาม
ของสกวาทีหมายถึงชนเหล่านั้น คำตอบรับรองเป็นของปรวาที. ลำดับนั้น
สกวาทีเพื่อจะท้วงว่า ผิว่า อกาลมรณะของพระอรหันต์ไม่มีไซร้ชื่อว่า
ผู้ฆ่าพระอรหันต์ก็ไม่พึงมี ดังนี้ จึงกล่าวว่า อรหันตฆาต คือผู้ฆ่า
พระอรหันต์ ไม่มีหรือ ปรวาทีตอบปฏิเสธเพราะความที่อนันตริยกรรม
และบุคคลผู้เป็นเช่นนั้นนั่นแหละมีอยู่พร้อม. ในปัญหาว่า ยาพิษ... ไม่
พึงเข้าไปในกาย ปรวาทีตอบปฏิเสธเพราะลัทธิว่า กรรมที่ท่านทำไว้
ในกาลก่อนยังไม่สิ้นไปตราบใดยาพิษก็ไม่ทำอันตรายตราบนั้น ดังนี้.
คำที่เหลือในที่นี้ พึงทราบตามพระบาลีนั่นแหละ.
พระสูตรว่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เราไม่กล่าว เป็นต้น ที่ปรวาที
กล่าวแล้วหมายเนื้อความนี้ว่า พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสว่า เราไม่กล่าว
ความที่กรรมอันเป็นไปด้วยสัญเจตนาที่บุคคลทำแล้วสะสมแล้วจะสิ้นสุด
ไป เพราะมิได้รับมิได้ประสบมิได้เสวยผล คือหมายความว่า ไม่ทรง